Η Ανατολική Μεσόγειος υπήρξε από καιρό μια στρατηγική και πολιτικά ευαίσθητη περιοχή, με ένα περίπλοκο δίκτυο συμμαχιών, συμφερόντων και ιστορικών συγκρούσεων. Τα τελευταία χρόνια, οι εντάσεις έχουν αυξηθεί μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, ιδιαίτερα στο θέμα των ενεργειακών πόρων και των θαλάσσιων συνόρων. Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης για τα θαλάσσια σύνορα και τη στρατιωτική συνεργασία έχει κλιμακώσει περαιτέρω αυτές τις εντάσεις και έχει εγείρει ανησυχίες για τον πιθανό αντίκτυπό της στην ελληνική κυριαρχία και σταθερότητα.
Η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, γνωστή και ως Τουρκολυβικό Μνημόνιο, που υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2019, οριοθετεί τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών στη Μεσόγειο και προβλέπει συνεργασία για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων των υδρογονανθράκων. Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για στρατιωτική συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης κοινού κέντρου επιχειρήσεων στη Λιβύη και της ανάπτυξης τουρκικών στρατευμάτων στη χώρα.
Η συμφωνία συναντήθηκε με έντονη αντίδραση από την Ελλάδα και άλλες χώρες της περιοχής, οι οποίες υποστηρίζουν ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των παράκτιων κρατών. Η συμφωνία αμφισβητεί επίσης το status quo της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο βασίζεται στις αρχές της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Σύμφωνα με την UNCLOS, τα παράκτια κράτη έχουν το δικαίωμα να δημιουργήσουν μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) που εκτείνεται σε απόσταση 200 ναυτικών μιλίων από τις ακτές τους. Ωστόσο, η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης αμφισβητεί αυτή την αρχή επεκτείνοντας τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας και παραβιάζοντας τις ΑΟΖ άλλων παράκτιων κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Η συμφωνία εγείρει επίσης ανησυχίες για τον πιθανό αντίκτυπό της στη σταθερότητα και την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου. Η ανάπτυξη τουρκικών στρατευμάτων στη Λιβύη, και η πιθανότητα στρατιωτικής κλιμάκωσης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένες εντάσεις και ακόμη και ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για την Ελλάδα, η οποία έχει μακροχρόνια διαμάχη με την Τουρκία για το Αιγαίο και το Κυπριακό. Η συμφωνία εγείρει επίσης ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα αυξημένης παράνομης μετανάστευσης και εμπορίας ανθρώπων στην περιοχή, καθώς και την πιθανότητα αυξημένης τρομοκρατικής δραστηριότητας.
Επιπλέον, η συμφωνία απειλεί να υπονομεύσει τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για την προώθηση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα Ηνωμένα Έθνη ηγούνται των προσπαθειών για την επίτευξη ειρηνικής επίλυσης της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στη Λιβύη και η ανάπτυξη τουρκικών στρατευμάτων στη χώρα απειλεί να διακόψει αυτές τις προσπάθειες.
Παράλληλα, η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης αμφισβητεί επίσης την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων και θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλαγή της δυναμικής ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή, ιδιαίτερα στη Λιβύη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένο ανταγωνισμό και ένταση με άλλους περιφερειακούς παράγοντες, όπως η Ελλάδα, η Αίγυπτος, το Ισραήλ και άλλες χώρες της ΕΕ.
Τέλος, η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης αποτελεί σαφή απειλή για την ελληνική κυριαρχία και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συμφωνία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, αμφισβητεί το status quo της περιοχής και απειλεί να αποσταθεροποιήσει την Ανατολική Μεσόγειο. Είναι επιτακτική ανάγκη η διεθνής κοινότητα να αναλάβει δράση για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους αυτής της συμφωνίας και να στηρίξει τις προσπάθειες της Ελλάδας και άλλων χωρών της περιοχής για προώθηση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
