Οι Μαρδαΐτες, γνωστοί και ως σκληροτράχηλοι ορεσίβιοι πολεμιστές, διαδραμάτισαν έναν καθοριστικό ρόλο στη στρατηγική των Βυζαντινών κατά των Αράβων κατά τον 7ο αιώνα. Αυτή η επιρροή τους ενισχύθηκε κυρίως κατά τη διάρκεια της πρώτης πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης.
Ιστορικό Πλαίσιο
Το 671 μ.Χ., οι Άραβες κατέλαβαν την Κύζικο και ξεκίνησαν έναν ναυτικό αποκλεισμό της Κωνσταντινούπολης από το 673. Χάρη στον ισχυρό στόλο και το υγρόν πυρ, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δ΄ κατάφερε να αποκρούσει τις αραβικές επιθέσεις. Παράλληλα, οι Βυζαντινοί εκμεταλλεύτηκαν τις δυσκολίες των Αράβων και οργάνωσαν αντιπερισπασμό στη Μέση Ανατολή με τους Μαρδαΐτες, οι οποίοι κατέλαβαν στρατηγικές περιοχές από την οροσειρά του Αμανού έως τις παρυφές των Ιεροσολύμων. Οι επιδρομές τους στη Συρία και το Λίβανο οδήγησαν τον χαλίφη Μωαβία να ζητήσει ειρήνη το 678, υποχρεώνοντας τους Βυζαντινούς να αναστείλουν τις επιθέσεις των Μαρδαϊτών .
Η εξέγερση των Μαρδαϊτών συνεχίστηκε για περίπου δέκα έτη. Ο Ιουστινιανός Β΄ εκμεταλλεύτηκε τις δυσκολίες του χαλίφη Αμπντ αλ-Μαλίκ και ενίσχυσε τους Μαρδαΐτες με δυνάμεις ιππικού. Αυτό ανάγκασε τον Αμπντ αλ-Μαλίκ να υπογράψει νέα συνθήκη ειρήνης με την υποχρέωση οι Βυζαντινοί να αποσύρουν τους Μαρδαΐτες από τον Αμανό. Ο Ιουστινιανός δέχτηκε αυτόν τον όρο, γεγονός που κατακρίθηκε από μεταγενέστερους ιστορικούς, οι οποίοι θεώρησαν ότι η απομάκρυνση των Μαρδαϊτών αποδυνάμωσε τη βυζαντινή εξουσία .
Ρόλος και Εγκατάσταση των Μαρδαϊτών
Οι Μαρδαΐτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην άμυνα του Βυζαντίου κατά τη διάρκεια της πρώτης πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης. Οι επιδρομές τους στο Λίβανο, σε συνδυασμό με τη ναυτική ήττα των Αράβων, ανάγκασαν τους Άραβες να εγκαταλείψουν την πολιορκία και να υπογράψουν συνθήκη ειρήνης. Η επιμονή των Αράβων να αποσύρουν οι Βυζαντινοί τους Μαρδαΐτες από στρατηγικές θέσεις στις επόμενες συνθήκες δείχνει τη σοβαρότητα της απειλής που αντιμετώπιζαν οι κεντρικές περιοχές του χαλιφάτου από τους Μαρδαΐτες .
Η εγκατάσταση των Μαρδαϊτών στα βυζαντινά εδάφη, παρότι αποδυνάμωσε την επιθετική πολιτική του Βυζαντίου στη Μέση Ανατολή, ενίσχυσε σημαντικά τις ναυτικές δυνάμεις της αυτοκρατορίας στη νοτιοανατολική Μικρά Ασία. Οι Μαρδαΐτες απέδειξαν τις ικανότητές τους στη θάλασσα, ενισχύοντας το θεματικό ναυτικό των Κιβυρραιωτών και συμβάλλοντας στην ανίχνευση και τη συλλογή πληροφοριών. Η εγκατάστασή τους στα δυτικά θέματα βελτίωσε επίσης τις ναυτικές δυνατότητες της αυτοκρατορίας .
Κληρονομιά και Εθνολογική Σύνθεση
Η εγκατάσταση των Μαρδαϊτών στη Μικρά Ασία και τον ελλαδικό χώρο άφησε τα ίχνη της στην εθνολογική σύσταση των περιοχών αυτών. Σε έγγραφο των Λατίνων ηγεμόνων της Κέρκυρας, χρονολογούμενο το 1365, αναφέρεται μία “decarhia Mardatorum”. Ευρωπαίοι περιηγητές του 19ου αιώνα διέκριναν σημιτικά χαρακτηριστικά σε πολλούς από τους Έλληνες κατοίκους της Αττάλειας, υποδηλώνοντας ότι κατάγονταν από Μαρδαΐτες. Υπάρχουν επίσης ισχυρισμοί ότι οι σύγχρονοι Μαρωνίτες του Λιβάνου και οι Μιρδίτες της Βόρειας Αλβανίας κατάγονται από τους Μαρδαΐτες, αν και η άποψη αυτή είναι υπό διερεύνηση .
Εν κατακλείδι, οι Μαρδαΐτες αποτέλεσαν κρίσιμο στοιχείο της βυζαντινής στρατηγικής και συνέβαλαν σημαντικά στην άμυνα της αυτοκρατορίας κατά των αραβικών επιθέσεων, αφήνοντας παράλληλα μια διαρκή κληρονομιά στην περιοχή.
